Psychoterapia poznawczo-behawioralna (cognitive behavioral therapy – CBT) jest podejściem terapeutycznym, które w pierwotnej formie powstało w latach 50. i 60. ubiegłego wieku. Jej głównymi twórcami byli Aaron T. Beck i Albert Ellis. Podobnie jak inne nurty terapii – takie jak np. podejście psychodynamiczne, humanistyczne czy egzystencjalne – terapia poznawczo-behawioralna może być adresowana do osób, które swoje trudności umiejscawiają na poziomie emocji (czyli na przykład zmagają się z lękiem, smutkiem, lub złością). Specyfiką tego podejścia terapeutycznego jest dokonywanie zmiany na poziomie emocji poprzez oddziaływanie na poziomie myśli i zachowań (stąd nazwa: psychoterapia poznawczo-behawioralna).
Do innych cech specyficznych dla nurtu CBT należą:
– krótkoterminowy i konkretny charakter – praca może mieć charakter długoterminowy, ale jeśli tak się dzieje, dzieli się ją na krótkie „bloki” i kładzie nacisk na konkretnie sformułowane cele (których osiągnięcie można potem relatywnie łatwo zweryfikować)
– związek z medycznym sposobem myślenia o trudnościach psychicznych – dla indywidualnych diagnoz psychiatrycznych proponowane są konkretne sposoby pracy, tzw. protokoły terapeutyczne (co nie oznacza, że optymalne jest sztywne trzymanie się protokołu – sposób pracy z każdą osobą powinien mieć charakter indywidualny, dostosowany do konkretnego kształtu pojawiających się trudności)
– nacisk położony na empiryczną weryfikację skuteczności sposobu pracy – CBT jest terapią o dowiedzionej efektywności. Należy do tzw. terapii opartych na dowodach (evidence-based), co oznacza, że skuteczność proponowanych sposobów pracy pokazana została w starannie przygotowanych badaniach (por. przegląd takich badań dostępny tutaj)
– praca poza sesjami – praca terapeutyczna odbywa się nie tylko podczas cotygodniowych sesji, ale także pomiędzy nimi (pacjent zachęcany jest do ćwiczeń/eksperymentów, które nie tylko pozwalają na rozwinięcie nowych umiejętności lub sposobów myślenia, ale także na ich przetestowanie w praktyce)
– wyposażenie pacjenta w „narzędzia” na przyszłość – celem udanej terapii jest nie tylko powrót do zdrowia i dobrostanu, ale także zapobieganie nawrotom trudności, co odbywa się poprzez naukę konkretnych sposobów skutecznego radzenia sobie z wyzwaniami, jakie pacjent może napotkać w przyszłości (np. nieuniknionymi sytuacjami stresowymi).
Literatura polecana dla pacjentów:
Padesky, C.A., & Greenberger, D. (2017). Umysł ponad nastrojem. Kraków: Wydawnictwo UJ.